تاریخچه یارانه در جهان
آدام اسمیت، بنیانگذار مکتب کلاسیک ها از مخالفان جدی دخالت دولت در فعالیتهای اقتصادی بود و هم اکنون نئوکلاسیکها با اندک تغییراتی بیانگر این اندیشه می باشند. این بینش تا قبل از جنگهای جهانی بر اقتصاد غرب حاکم بود اما با بروز جنگ و پدیدار شدن تورم همراه با رکود شدید اقتصادی، اندیشه های جدید همچون اندیشه های اقتصادی کینیز قوت گرفت که در آن دولت به عنوان یکی از مهم ترین عوامل تنظیم کننده و تعدیل کننده فعالیت های اقتصادی مطرح می باشد. با اعمال این سیاست و بهبود اقتصاد غرب، بتدریج کنترل در بخش سیاستگذاری مالی و پولی و اداره بخش عمومی در اقتصاد به دولت سپرده شد و بهر حال از همین دوران که با شروع جنگ جهانی دوم مصادف بود پرداخت یارانه به مفهوم امروزی شکل گرفت.

در دوران پس از جنگ نیز کشورها با روی اوردن به اقتصاد و در واقع ادامه جنگ از طریق جنگ سرد، به دنبال رشد و توسعه اقتصادی، ناگزیر از حمایت گسترده از تولید و تجارت محصولات خود بودند و این مساله تا به امروز گسترش چشمگیری داشته است.

در حال حاضر یارانه پرداختی به بخش کشاورزی در قالب یارانه های تولیدی و تجاری، یکی از اقلام مهم هزینه های دولت در کلیه کشورها از جمله کشورهای صنعتی، در حال توسعه و سوسیالیستی می باشد، به طوری که در سالهای اخیر با افزایش چشمگیر و قابل توجه این یارانه ها در کشورهای صنعتی تلاشهای بین المللی برای کاهش آن اغاز گردیده است. همان گونه که در حال حاضر جغرافیای اقتصادی کشورهای جهان گویای دسته بندی کشورها به پیشرفته صنعتی و در حال توسعه است ماهیت این یارانه ها و انگیزه پرداخت آن در هر یک از این گروه کشورها تا حدود زیادی با یکدیگر متفاوت است.

تاریخچه یارانه های تولیدی در ایران
نخستین جهت گیریهای حمایتی دولت در بخش کشاورزی در ایران به دوره صفویه مربوط می شود. در دوران صفویه نوعی تخفیف های مالیاتی و بعدها در دوران قاجار سیاستهایی درجهت توسعه زراعت اتخاذ گردید، که در آن دادن بذر و مساعده به مستاجر پیش بینی شده بود. اما دخالت مستقیم دولت در عرضه و تقاضا (تولید) در ایران از سال 1311 و با تصویب قانونی جهت تاسیس سیلو در تهران، به منظور خرید و ذخیره گندم توسط سازمان غله، برای مقابله با کمبودهای احتمالی آغاز شد. در سال 1315 به سبب بارندگی به موقع، افزایش قابل ملاحظه ای در عرضه گندم به بازار پدید آمد. افزایش عرضه بر میزان تقاضا سبب کاهش شدید قیمت گردید. در همان سال دولت به منظور حمایت از کشاورزان از طریق سازمان غله گندم را با قیمت بالاتر از قیمتهای بازار خریداری کرد. تا سال 1321 هدف از دخالت دولت در بازار غلات، حمایت از کشاورزان و همچنین تهیه و ذخیره گندم و بخصوص تهیه نان ارزان برای مصرف کنندگان کم درآمد شهری بود .

ایران اولین نظام سهمیه بندی همراه با یارانه را در زمان جنگ جهانی تجربه نموده است و این در حالی است که سابقه پرداخت یارانه به مفهوم کنونی آن به دهه 40 می رسد که این یارانه ها برای گوشت و گندم پرداخت می شد، اما رقم آن قابل توجه نبود و تا قبل از افزایش درآمد نفت به دلیل رشد اقتصادی متعادل و نرخ تورم این یارانه ها اندک بود.

کل میزان پرداخت یارانه دولت بابت تفاوت خرید و فروش کالاهای اساسی تا سال 1351 یعنی، پایان برنامه چهارم، 1668 میلیون ریال بوده است که این مقدار تنها حدود 4/1 درصد یارانه در سال 1354 می باشد.

تا قبل از انقلاب، در مردادماه 1353 دولت اقدام به تاسیس و تشکیل صندوقی بنام صندوق حمایت از مصرف کننده نمود و در سال 1356 سازمان حمایت از تولید کنندگان و مصرف کنندگان تاسیس شد که تمامی وظایف صندوق به این سازمان محول شد. بعد از پیروزی انقلاب تغییراتی در تشکیلات اجرائی و نحوه توزیع کالاهای مشمول یارانه به وجود آمد. به علت محدودیتهای اقتصادی ناشی از جنگ و تحریم اقتصادی که زمینه عرضه متناسب کالاها اعم از تولیدات داخلی و وارداتی را دچار نوسان و تنگناهای مختلف کرده بود، امر قیمت گذاری بصورت گسترده از سال 1360 توسط سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان به مرحله اجرا درآمد. در دوران قبل از 1368 سیاست تثبیت اقتصادی دنبال می شد که فراگیری، استمرار و فزاینده بودن از ویژگی سیاستهای حمایت در این دوران بود و در واقع همه بنوعی یارانه دریافت می کردند، در هیچ مرحله ای پرداخت یارانه قطع نمی شد و در حد سقف معینی متوقف نبود، در حالیکه در سالهای بعد از آن به تدریج سیاست تعدیل اقتصادی جایگزین آن شد که در این سیاست پرداخت یارانه هدفمندتر شد و تنها گروه های هدف یارانه دریافت می کنند و در آن یارانه ها کاهنده و در نهایت حذف خواهند شد.

در دوره بعد از انقلاب درصد اختصاص یارانه به تولید کالاهای اساسی افزایش یافت, به طوری که متوسط یارانه های تولیدی نسبت به کل یارانه های پرداختی از 7/13 درصد در قبل از انقلاب به 2/25 درصد در سال 1368 افزایش داشته است. با پایان یافتن جنگ و در پی انگیزه خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی بخصوص گندم میزان یارانه نهاده های تولید شامل کود، سم و بذر روندی بشدت افزایش یافت که این مساله در بخش های بعدی به تفصیل بررسی می شود.

طبقه بندی یارانه
تنوع و پیچیدگی محاسبات و کاربردهای گوناگون یارانه ها و همچنین تاثیرات و نتایج گوناگونی که روش پرداخت یارانه می تواند داشته باشد، ضرورت طبقه بندی و تفکیک آن را بیشتر نمایان می کند. به نسبت گستردگی وظایف دولت در اقتصاد، یارانه ها می توانند از تنوع بیشتری برخوردار باشند. همچنین با توجه به گستردگی موارد پرداخت و منابع و مصارف آن، می تواند به شکلهای گوناگونی طبقه بندی شود که در اینجا به طور مختصر به آنها اشاره شده است:
1- یارانه بر اساس هدفهایی که دولت از پرداخت آنها دنبال می کند شامل :یارانه اقتصادی، یارانه اجتماعی، یارانه سیاسی و یارانه توسعه ای.
2- یارانه بر اساس حسابهای ملی شامل: یارانه مستقیم و یارانه غیر مستقیم.
3- یارانه بر اساس انعکاس هزینه های آن در حسابهای ملی شامل یارانه پنهان و یارانه آشکار.
4- یارانه بر اساس موضوع مورد کمک شامل: کود، سم، بذر، شکر، روغن، گندم و ... .
5- یارانه بر اساس مرحله ای که کالا یا خدمت مشمول دریافت آن می شود شامل: یارانه تولیدی، یارانه مصرفی، یارانه توزیعی، یارانه صادراتی، یارانه وارداتی و یارانه خدماتی.

منبع : سایت بانکی http://banki.ir/danestaniha/214-general/2270-subsid

اگر این چندماهه اخیر نگاهی به قبض برق یا گاز انداخته باشید لابد متوجه شده اید که یک ستون به نام سهم دولت به این قبض اضافه شده است . آنگونه که در این قبوض نوشته شده دو سه برابر پولی که شما بابت مصرفتان می پردازید را دولت پرداخت می کند .
احتمالا برای شما هم سوال پیش آمده که این دولت گدا گشنه از کی تا حالا دست بده هم پیدا کرده ؟ مگر شما برق را می خورید که اینهمه پولش شده که دولت مجبور باشد کریمانه دو سوم ان را بپردازد و شما را نمک گیر کند؟ اصلا این دولت گدا گشنه اینهمه پول از کجا آورده که اینگونه حاتم وار برای رفاه حال خلق الله ناسپاس هزینه می کند؟ از همه اینها گذشته این پول هنگفت به جیب چه کسی می رود؟
آنگونه که حضرات دولتی مدعی هستند این مبلغ در واقع سوبسید یا به قول بعضی ها یارانه ای است که دولت بابت برق و گاز می پردازد. (استاد بهاالدین خرمشاهی و آثارشان را بی نهایت دوست دارم و برایشان احترام فوق العاده ای قائلم ولی این واژه یارانه که ایشان به عنوان معادل سوبسید ابداع کرده اند واقعا جفنگ است)
شاید بد نباشد ببنیم این سوبسید اصلا چیست و دولت محترم به چه مناسبت و به چه کسی می پردازد.
همانطور که احتمالا شما هم می دانید سوبسید عکس مالیات است یعنی مالیات پولی است که دولت از افراد دریافت می کند ولی سوبسید پولی است که دولت به مردم می پردازد .
دلیل پرداخت این پول به عنوان سوبسید چیست؟
آنگونه که در کتب اقتصادی نوشته شده سوبسید ابزاری در دست دولت ها برای اعمال سیاست های تشویقی است (همانگونه که یکی از کارکردهای مالیات نیز اعمال سیاست ها بازدارنده است)
به عنوان مثال حکومت ایالات متحده سال ها است که برای در دست داشتن بازار محصولاتی نظیر گندم ، شکر، ذرت و..... سوبسید های کلانی را به کشاورزان این کشور می پردازد با این سیاست کشاورز امریکایی با خیال راحت اقدام به کاشت گندم می کند و آن را با بهایی که دولت می گوید می فروشد. بدیهی است که سود او توسط دولت تضمین و پرداخت می شود. این پول از محل مالیات هایی می آید که دولت از صاحبان مشاغل دیگر مانند تولید کنندگان سیگار، مشروبات الکلی ، کازینو دارها ، ..... اخذ می کند چون احتمالا به اعتقاد دولت این کشور اینگونه فعالیت ها مضر به حال اجتماع هستند و بایستی مالیات بیشتری بپردازند و از آن طرف کشاورزی فعالیتی مفید به حال کشور بوده و باید سوبسید دریافت کند.
آنها که دهه 80 را به خاطر دارند لابد نخست وزیر مقتدر انگلستان خانم مارگارت تاچر را به یاد می آورند. یکی از جنجالی ترین دوران حکومت این خانم زمانی بود که در قوانین آموزش عالی تغییراتی را اعمال کرد بر اساس آن تغییرات شهریه دانشگاههای کشور انگلستان به شدت افزایش میافت . این افزایش شهریه شامل تمامی رشته ها بجز اقتصاد و کامپیوتر می شد. به این ترتیب ایشان این پیام را به جامعه دادند که از نظر دولت ایشان اقتصاد و کامپیوتر رشته هایی هستند که دارای اهمیت هستند و این دولت حاضر است حتی به قیمت از دست دادن محبوبیت بین مردم هزینه تحصیل دانشجویان این دو رشته را (در واقع از جیب سایر دانشجویان) بپردازد.
در باره کشور خودمان هم مثال هایی زیادی را می شود به یاد آورد . مثلا سال ها قبل و پیش از انقلاب سال1357 کارشناسان تغذیه تشخیص دادند که عادات غذایی مردم ایران و موادی غذایی که استفاده می کنند برای سلامتی کامل آنها (مخصوصا کودکان) کافی نیستند و ممکن است عوارض خطرناکی (از جمله پوکی استخوان )را در سنین بزرگسالی برای آنها به همراه داشته باشد. بر این اساس به دولت وقت پیشنهاد دادند تا مردم را به نوشیدن شیر بیشتر ترغیب کند. یکی از طرح های ارائه شده در آن زمان عرضه شیر رایگان در مدارس (اجبار کودکان به نوشیدن شیر) بود. بر اساس محاسبات انجام شده توسط کارشناسان در آن زمان اگر دولت از پرداخت آن هزینه برای این شیر شانه خالی می کرد در سال های آینده مجبور بود چنیدین برابر آن مبالغ برای خرید دارو و انجام هزینه های درمان و افت بهره وری جامعه بپردازد.
آنها که سن و سالشان قدری بیشتر است احتمالا به خوبی به خاطر دارند که این شیرهای پاکتی عرضه شده در مدارس چه سرنوشتی پیدا کردند. در آن زمان عده ای آدم باهوش و فوق العاده دشمن شناس راز این شیرهای رایگان را خیلی زود کشف کردند.
این نوابغ در جامعه شایع کردند که این شیرها ، شیرهایی است که خانم فرح دیبا(پهلوی ) در آنها استحمام کرده اند و برای همین آنها را به رایگان به کودکان معصوم مردم می دهند. البته چون مقدار شیرها بسیار بیشتر از مقداری بود که یک نفر در آن استحمام کند افراد دیگری همچون خانم گوگوش (فائقه آتشین) و.....به جمع استحمام کنندگان با شیرهای پاکتی اضافه شدند
احتمالا بزرگترها به خوبی به خاطر دارند که این پاکت ها شیر بدون آنکه محتویاتشان خورده شود به سمت تخته سیاه پرتاب می شدند یا زیر پا قرار می گرفتند........
البته در سال های بعد از انقلاب بازهم کارشناسانی پیدا شدند که تصمیم سازان را به عرضه شیر ارزان(نه رایگان) ترغیب کنند. البته حرف های آنها سال ها خریداری نداشت ولی با گذشت زمان و شیوع بیماری پوکی استخوان در جامعه ( بخصوص بین خانم ها ) نشان داد که آن بندگان خدا حرف مفت نمی زدند. به این ترتیب دولت با اکراه شیر را به قیمت روز از گاو دارها خریداری می کرد و با قیمتی پایین تر در اختیار مردم قرار می داد . اکنون چند سالی است که توزیع این شیرها بسیار محدود شده است احتمالا نسل بعدی هم باید پوکی استخوان بگیرد تا حکومت متوجه شود سوبسید دادن برای شیر جای دوری نمی رود.
برگردیم سر بحث سوبسید . همانطور که عرض شد پرداخت سوبسید توسط دولت قاعدتا هدفمند است یعنی فکری پشت آن است . تا به دلیلی مردم را به کار یا مصرف بیشتر ترغیب کنند خواه این امر یک امر استراتژیک باشد (همچون کشاوری در امریکا) یا یک نیاز باشد ( مانند اقتصاددان در انگلستان) یا صلاح جامعه (مصرف شیر در ایران ).
دولت گداگشنه بی شرمی که وقیحانه از مردم می خواهد تا از یخچال و استفاده نکنند تا برق کمتری مصرف شود و به قدری نظر تنگ است که مانند نفت دزدکان چراغ خیابان ها را خاموش می کند و با حماقت تمام اعلام می کند تمامی چراغ ها را در هنگام برگزاری جلسات هیات دولت خاموش خواهد کرد چگونه بابت برق سوبسید می دهد؟
واقعیت این است که دولت مهرورز عزیز علاوه بر تمامی معایب اخلاقی دروغگو هم هست . چون هیچ سوبسیدی ( در معنای گفته شده ) بابت برق و گاز نمی پردازد.
.همانطور که عرض شد در تمامی موارد پرداخت سوبسید دریافت کننده وجه کسی غیر از دولت است (در مثال های ما دامدار،کشاورز و دانشگاه) اینجا که دولت، انحصار تولید و عرضه برق را در اختیار دارد. خودش هم هزینه آن را دریافت می کن .در واقع اصلا این وسط هیچ پولی غیر از آنچه مصرف کننده می پردازد رد و بدل نمی شود.بنابراین سوبسیدی به کسی پرداخت نشده است. و کل این منت گذاری تنها یک شامورتی بازی و ننه من غریبم بازی درآوردن برای فریب دادن خلق الله و خالی کردن جیب مردم است.
این رقمی هم که با سوزاندن فسفر مغزشان مورد محاسبه قرار داده اند در قبض برق درج می کنند اگر راست باشد احتمالا هزینه فرصت است نه سوبسید .
منبع : کمتر از 10 دقیقه http://less10.mihanblog.com/post/790
مقدمه:
اصولا تعریف یارانه چیست؟ آیا تعریف یارانه در ایران با سایر کشورها تفاوت دارد؟ اگر تفاوت دارد به چه دلیل است؟ آیا تعریف های کتابخانه ای یا ترجمه شده های قبلی جامع و کافی است؟
یکی از مهمترین و شاید مشکل ترین قسمت هر موضوع، تعریف جامع از موضوع مورد بحث است. مخصوصا در مورد تعریف یارانه، که تعاریف متعدد و برداشت های متفاوت[1] از آن وجود دارد. برای اصلاح نظام یارانه ها، در ابتدا تعریف جامع از یارانه ضروری است تا دیگر مطالب با توجه به آن تعریف، بحث و بررسی و تحلیل شود.

تعریف یارانه:
تعریف یارانه: مقدار تفاوت قیمت تمام شده(حقیقی) کالا یا خدمات است با قیمت تعدیل شده آن، برای حمایت از گروه هدف، که مرجعی پرداخت می نماید تا با حمایت از گروه هدف، انتظارات مرجع تامین گردد.
قیمت تمام شده کالا یا خدمات: قیمت تمام شده، مقدار هزینه کل، به اضافه سود است. یا قیمتی است که مصرف کننده هنگام خرید کالا یا استفاده از خدمات پرداخت می نماید.
قیمت تعدیل شده کالا یا خدمات: قیمت کالا و خدماتی است که قسمتی از هزینه آن توسط مرجع پرداخت کننده، پرداخت شده است.
یارانه = سطح توان خرید عمومی - قیمت تمام شده کالا یا خدمات
گروه هدف: گروه هدف، گروهی است که از نظر مرجع پرداخت کننده، مستخق دریافت یارانه به حساب می آید. اعضای «دریافت کننده اصلی یارانه» از افراد یا گروه هایی تشلیل می شود که بدون حمایت، به دلایل مختلف فعلا نمی توانند به صورت مناسب تولید، توزیع و مصرف کنند. به عنوان مثال: مصرف کننده گانی که قادر نیستند با افزایش تورم، درآمد خود را متناسب با مقدار تورم افزایش دهند تا زندگی خود را به صورت متعالی اداره کنند. گروه های هدفی مثل: بی درآمدان، کم درآمدان، بیکاران، از کار افتاده ها، و... که از نظر عرف و قانون مستحق دریافت یارانه هستند.
مرجع پرداخت کننده: منبعی است که یارانه را با هدف مشخص پرداخت می نماید. هر منبعی که قبول کند قسمتی یا تمامی هزینه کالا یا خدماتی را پرداخت نماید، مرجع پرداخت کننده یارانه به حساب می آید.
انواع مرجع پرداخت کننده یارانه: مرجع های پرداخت کننده یارانه را می توان به داخلی یا خارجی تقسیم کرد. در یک تقسیم بندی دیگر مرجع پرداخت کننده یارانه به حقیقی یا حقوقی می توان تقسیم کرد. در سطح کشور، دولت یک مرجع داخلی است. یا استاندار یک استان، برای استان خود در موقع وقوع حوادث غیر مترقبه یارانه به مصیبت دیده گان پرداخت می نماید، یک مرجع استانی می باشد. در سطح خانواده پدر مرجع پرداخت یارانه به فرزندان است. سازمان ها و موسسات خصوصی می تواند مرجع پرداخت یارانه به کارمندان خود باشد.
انتظارات مرجع: با توجه به نوع مرجع پرداخت کننده، هدف از پرداخت یارانه فرق می کند. باید اول مرجع پرداخت کننده را شناخت. در بیشتر موارد مرجع انتظار خود از پرداخت را بیان می نماید.
اصل تعریف یارانه در این نوشته ثابت است، اما مرجع ها وقتی تغییر کند، انتظارات هم فرق خواهد کرد. حتی ممکن است یک مرجع در زمان های مختلف از پرداخت یارانه، انتظارات متفاوت داشته باشد.
تعریف یارانه دولتی: مقدار تفاوت قیمت تمام شده کالا یا خدمات است با قیمت تعدیل شده آن، برای حمایت از گروه هدف، دولت پرداخت می نماید تا گروه هدف با توجه به دریافت های خود، قدرت خرید و زندگی مناسب را داشته باشد تا بدین وسیله انتظارات دولت تامین گردد.
سطح توان خرید عمومی: مقدار توان خرید است که عموم مردم می توانند به بازار مراجعه کرده و مایحتاج خود را تهیه نمایند. عموم مردم با توجه به میزان درآمد خود، توان خرید انواع کالاها و استفاده از خدمات را در حد مورد نیاز ندارند. اگر کالا یا خدمات با قیمت تمام شده ارایه گردد، بیشتر مردم توان خرید نخواهند داشت. آنچه مورد نیاز مردم است در بازار وجود پیدا می کند، اما مردم نمی خرند، در این حالت هم تولید کننده و هم مصرف کننده متضرر می گردند. به همین خاطر مرجعی حمایت می کند تا کالای تولید شده، با قیمت تعدیل شده فروش رسد.

هزینه های جانبی پرداخت یارانه:
پرداخت یارانه به صورت واسطه دار، هزینه ها را افزایش می دهد. یارانه ای که قرار است به گروه هدف تعلق گیرد، اگر از طریق غیر مستقیم به گروه هدف پرداخت شود، هزینه ها افزایش می یابد.
پرداخت یارانه به گروه هدف از طریق واسطه ها به نفع گروه هدف نیست.
اگر از اصل یارانه اسمی، هزینه های جانبی کم شود، مقدار یارانه واقعی که به دست مصرف کننده اصلی می رسد، معلوم می شود.
یارانه اسمی: کل یارانه ای است که در بودجه سالانه کشور برای هدف های مشخص تصویب می شود.
هزینه های جانبی یارانه: قسمتی از یارانه است که به صورت هزینه مصرف می گردد تا هدف اصلی برآورده گردد. یعنی کالا یا خدمات مورد نظر، به دست مصرف کننده اصلی برسد.
یارانه واقعی: مقدار حمایت خالصی است که یارانه گیر اصلی دریافت می نماید. یا مقدار حمایتی که مستقیما در زندگی گروه هدف تاثیر مثبت می گذارد.
یارانه واقعی = هزینه های جانبی - یارانه اسمی
یا هزینه های جانبی = یارانه واقعی - یارانه اسمی
یا یارانه اسمی = هزینه های جانبی + یارانه واقعی
از مرحله تصویب یارانه اسمی تا رسیدن به دست گروه هدف مراحلی طی می شود که همه آن مراحل هزینه بر هستند. باید روشی را برای پرداخت یارانه ها انتخاب کرد که تعداد مراحل واصطه ای به حداقل برسد. اگر به چگونگی توزیع کالاهای اساسی توجه فرمایید هزینه های زاید بدین قرار است: هزینه انتخاب کاغذ مخصوص کوپن و طراحی، هزینه های حفاظت و پخش کوپن در تمام مراحل(تهیه، توزیع، جمع آوری جهت امحا و...) هزینه های تهیه و نگهداری کالاها، حمل و نقل، و مهمتر از همه حفاظت از عاملان پخش، هزینه اعلام شماره ها توسط رادیو، تلوزیون و مطبوعات و... هزینه به صف ایستادن مردم.
باید بررسی کرد که اگر یارانه بعد از این به بخش تولید داده شود کم هزینه است یا به بخش مصرف. در کدام حالت یارانه واقعی، بیشتر به دست کسی که یارانه برای او در نظر گرفته شده است، می رسد. به نظر می رسد که کم هزینه ترین روش، روشی است که یارانه هر گروه هدف را به خود آن گروه هدف پرداخت شود.

علت پرداخت یارانه:
یارانه‌ها را مرجع های گوناگون به دلایل مختلف پرداخت می نمایند. پرداخت یارانه توسط دولت ها هم از این قائده مستثنا نیست. دولت‌ها در سراسر جهان به‌ منظور تحقق اهداف خاص سیاست کلی نظام خود یارانه پرداخت می‌نمایند. به عنوان مثال: در بعضی از نظام ها یارانه به قشر بی درآمد و کم درآمد به خاطر عدم طغیان طبقات محروم داده می شود. در بعضی از نظام ها یارانه به افراد به خاطر مانده گار شدن حزب حاکم داده می شود. در بعضی از کشور ها یارانه توسط مخالفین قدرتمند دولت به افراد به خاطر ساقط کردن حزب حاکم داده می شود. در بعضی از مواقع کشورهای بیگانه برای تضعیف دولت مرکزی به مخالفین جهت قدرتمند شدن یارانه پرداخت می کنند.
اولین هدف پرداخت یارانه در نظام جمهوری اسلامی، به جهت حمایت از قشر بی درآمد و کم درآمد جامعه است تا افراد قدرت اداره یک زندگی متعالی را داشته باشند.
آشکار است که عموم مردم با توجه افزایش قیمت ها در اثر تورم، ثابت ماندن سطح درآمدها، عدم اشتقال، وجود بیکاری پنهان، و علت های گوناگون دیگر مثل از کار افتادگی، بیماری، حوادث غیر مترقبه توان زندگی مناسب را از دست می دهند.
دولت برای رفاح حال عمومی ملت، مخصوصا قشرهای کم درآمد یا بی درآمد، یکی از دو کار را باید انجام بدهد:
1- یارانه پرداخت نماید.
2- حقوق و درآمد قشرهای کم درآمد یا فاقد درآمد را به حدی برساند که توان تهیه مایحتاج خود را در حد استاندارد با قیمت تمام شده داشته باشد.
دولت بعد از تعیین گروه هدف، باید از طریق کانالی از آنان حمایت کند. حمایت ها می تواند از کانال های مختلف صورت می گیرد. دو کانال عمده عبارتند از:
1- پرداخت مستقیم به گروه هدف: دولت یارانه را به مستقیما به گروه هدف می پردازد تا خود گروه هدف، کالا یا خدمات خود را با قیمت تمام شده از بازار تهیه نماید. مثلا در بانک حساب توسط دولت باز می شود
2- پرداخت غیر مستقیم به گروه هدف: یارانه را به بخشی می پردازند تا آن بخش به گروه هدف خدمت رسانی نماید. مثل بخش تولید(تولید کننده گان) که از دولت یارانه را تحویل می گیرد تا کالا یا خدمات خود را ارزان تر از قیمت تمام شده در اختیار گروه هدف قرار دهد.
اولین و بزرگ ترین دغدغه هر دولتی اداره ملت و تقویت آن است. اگر ملت دغدغه تهیه خوراک، پوشاک، خانه، تحصیل، بهداشت، بیمه، و... را داشته باشد، دولت نمی تواند با خیال آسوده به دنبال تحقیق و بررسی در پیرامون مسایل جدید برود. وقتی که ملت گرفتار مشکلات اولیه زندگی است، دولت نمی تواند امنیت کامل در کشور ایجاد نماید. زیرا اولین برهم زننده امنیت، اداره نشده گان افراد کم درآمد و بی درآمد جامعه هستند. کاملا آشکار است که ناامن بودن اداره زندگی افراد جامعه، مقدمه ناامنی جامعه است.
پرداخت یارانه معروفیت: در مواقعی که کالا یا ارایه خدماتی به علت ناشناخته بودن، با استقبال عمومی مواجه نیست، صاحب کالا یا خدمات یارانه معروفیت پرداخت می نماید. وقتی شناخته شد به قیمت واقعی و یا بیشتر از آن عرضه می گردد.
پرداخت یارانه بازاریابی: در مواقعی که کالا یا ارایه خدماتی به علت پایین بودن کیفیت، با استقبال عمومی مواجه نیست، صاحب کالا یا خدمات یارانه بازاریابی پرداخت می نماید. وقتی جا افتاد، یواش یواش قیمت خود را افزایش می دهد تا به قیمت واقعی برسد. یارانه بازاریابی بیشتر برای تبلیغات هزینه می شود.

منبع پرداخت یارانه:
منبع پرداخت یارانه توسط دولت های گوناگون، متفاوت است. در ایران عمده ترین منابع پرداخت یارانه درآمدهای حاصله از معادن نفت، گاز، آهن آلات، سنک و... کمرک ها(صادرات و واردات) و مالیات، می باشد.
دولت مسوول اداره و حفاظت کشور است، طبق قوانین منابع درآمدزای عمومی هم در اختیار اوست. پس حفاظت از منابع درآمدزا هم یکی دیگر از وظایف دولت می باشد. دولت موظف است از درآمدهای عمومی کشور مبلغی را صرف عمران و آبادی کشور می نماید. مبلغی را هم صرف تقویت علمی و فنی منابع انسانی می نماید و مبلغی را هم به عنوان یارانه به گروه های نیازمند پرداخت نماید، و مبلغی را هم برای آینده پس انداز نماید.

میزان پرداخت یارانه، معیار توسعه:
کشور توسعه یافته، کشوری است که منابع انسانی علمی و فنی قوی داشته باشد. تا بتواند از منابع مختلف کشور استفاده بهینه نماید.
در کشور توسعه یافته به علت وجود رفاح عمومی و خصوصی در حد بالا، و اندک بودن تعداد کم درآمدان و بی درآمدان، کمترین یارانه پرداخت می شود.
تعداد یارانه بگیران هرچه به صفر نزدیک تر باشد، آن کشور مقتدرتر خواهد بود. اگر سال به سال تعداد یارانه بگیران بی درآمد و کم درآمد به سوی صفر میل نماید، آن کشور توسعه یافته تر خواهد بود. هر چه تعداد یارانه بگیران از صفر دور شود و به طرف صد میل نماید، کشور عقب مانده تر خواهد بود. به عبارت دیگر هر چه از تعداد افرادی که زیر خط فقر زندگی می کنند کاسته شود و به تعداد کسانی که بالای خط فقر زندگی می کنند افزوده شود، کشور توسعه یافته تر است.
یکی از شاخص مهم در تعیین جامعه پیشرفته و عقب مانده می تواند، میزان یارانه پرداختی نسبت به کل بودجه و تعداد یارانه بگیران زیر خط فقر نسبت به کل جمعیت باشد. این معیار بین دو یا چند کشور یا کل کشورها قابل مقایسه است.

انواع یارانه:
یارانه ها را با توجه اهداف، به چندین روش می توان دسته بندی کرد. به چند دسته بندی مهم اشاره می شود:
1- یارانه با توجه به گروه هدف:
یارانه حمایت از تولید کننده: دولت به تولید کننده یارانه نقدی یا غیر نقدی می دهد تا تولید کننده توان تولید کالا را داشته باشد.
یارانه حمایت از مصرف کننده: دولت به مصرف کننده یارانه نقدی یا غیر نقدی می دهد تا مصرف کننده توان خریدکالا یا خدمات با قیمت تمام شده که به بازار عرضه می شود را داشته باشد.
یارانه حمایت از توزیع کننده: دولت به توزیع کننده یارانه نقدی یا غیر نقدی می دهد تا مصرف کننده و تولید کننده توان خریدکالای عرضه شده به بازار را داشته باشد.
2-یارانه با توجه به نوع پرداخت:
یارانه نقدی:یارانه یی است که به صورت ریالی به گروه هدف به عنوان حمایت پرداخت می شود.
یارانه غیر نقدی:یارانه یی است که به صورت غیر ریالی به صورت های گوناگون در اختیار گروه هدف قرار داده می شود. مثل: امتیاز بخشودگی مالیاتی به تولید کننده گان. در اختیار گذاشتن کالای اولیه مثل کالای خام یا فراوری شده
3- یارانه با توجه به چگونگی پرداخت:
یارانه مستقیم: پرداخت کننده یارانه، کمک نقدی یا غیر نقدی خود را طور مستقیم در اختیار تولید کننده یا مصرف کننده قرار می دهد.
یارانه مستقیم مقدار هزینه هایی است که دولت برای حفظ منافع اقشار جامعه بدون واسته برای خرید کالا یا خدمات می پردازد. یارانه های مستقیم هم به یارانه های تولیدی، توزیعی و مصرفی طبقه بندی می شوند.
پرداخت یارانه مستقیم به یارانه بگیران اصلی بسیار کم هزینه تر از زمانی است که پرداخت یارانه غیر مستقیم به دست یارانه بگیران اصلی می رسد.
یارانه غیر مستقیم: پرداخت کننده یارانه، کمک نقدی یا غیر نقدی خود را طور غیر مستقیم در اختیار تولید کننده یا مصرف کننده قرار می دهد. در پرداخت یارانه بطور غیر مستقیم، پرداخت کننده یارانه، کمک می کند تا موسسات و شرکت ها، کالا و خدمات عمومی خود را با قیمتی کمتر از هزینه تمام شده به مصرف کنندگان عرضه می نمایند.
4- با توجه به سطح عملگرد:
یارانه باز: یارنه ای است که به عموم ملت تعلق می گیرد. مثل یارانه نان
یارانه بسته: پرداختی است که به افراد یا گروه و بخش های خاص تعلق می گیرد. مثل یارانه کاغد که فقط به صاحبان روزنامه ها تعلق می گیرد.
5- براساس اهداف: یارانه ها به صورت اقتصادی، توسعه یی، اجتماعی، سیاسی، نظامی، دینی یا فرهنگی تقسیم می شود.
6-براساس بخش اقتصادی: براین اساس یارانه ها به صورت مصرفی، تولیدی، توزیعی، صادراتی، وارداتی و... دسته بندی می شود.

انواع کمک بلاعوض در اقتصاد ایران:
بعضی از یارانه های بسته در اقتصاد عبارتند از:
کمک بلاعوض دولت به شرکت های دولتی و غیر دولتی، و صندوق های رفاح و قرض الحسنه (شهرداری ها، کمیته امداد و...)
جبران بخشی از زیان پرداختی به شرکت های دولتی،
وام های بلاعوض جهت ایجاد اشتغال،
پرداخت های مستقیم به کشاورزان(طرح شهید رجایی، بخشی از کمک های فنی و اعتباریو...)
کمک دولت برای کاهش هزینه تامین منابع مالی بنگاه ها و افراد (بخشی از کارمزد تسهیلات بانکی و...)
معافیت های مالیاتی
پرداخت دولت جهت کاهش هزینه های تولید (پرداخت به نهاده ها نظیر کودشیمیایی، سم و بذر و سوخت)
پرداخت بابت مابه التفاوت نرخ ارز جهت واردات کالاها و خدماتپرداخت بابت مابه التفاوت قیمت خرید و فروش (بلیط مترو و اتوبوس های شهری)
جایزه صادراتی به صادرکنندگان یارانه پنهان بدلیل قیمت گذاری پایین تر از قیمتهای واقعی در اقتصاد داخلی (قیمت آب، برق، و...)
در پرداخت کمک های بلاعوض، قصد دولت کمک به بخش های یاد شده است.

روش پرداخت یارانه در حال حاضر:
در حال حاضر یارانه مستقیما به صورت نقدی یا غیر نقدی به تولید کننده پرداخت می شود. نتیجه آن پرداخت غیر مستقیم و غیر نقدی یارانه به مصرف کننده گان است تا بعضی از کالاها(ی اساسی) به صورت ارزان به دست مصرف کننده گان برسد.
از زمانی که اولین مرحله کالا برگ[2] (کوپن)در سطح کشور توضیح شد. دولت به طور کسترده به تولیدکننده گان و تجار وارد کننده یارانه پرداخت کرده است تا آن ها اجناس ارزان در اختیار مصرف کننده گان قرار دهند.
به نظر می رسد که در پرداخت یارانه به بخش تولید، هزینه جانبی یارانه بیشتر از یارانه یی است که به دست مصرف کننده واقعی می رسد.

معایب پرداخت یارانه به بخش تولید:
یارانه تولیدی به هر نوع مداخله دولت در اقتصاد که منجر به کاهش هزینه های تولید برای تولید کننده و یا افزایش قیمت دریافتی توسط تولید کننده گردد اطلاق می شود. کمک های دولت به صنایع و کشاورزان از این دسته است.
پرداخت یارانه به تولید کننده ها جهت ارایه کالای ارزان به بازار، باعث غیر واقعی شدن قیمت اجناس می شود. در بیشتر مواقع باعث دو نرخی شدن قیمت یک کالا می شود. به همین جهت پرداخت یارانه به بخشی از صنعت تولید، منجر به اختلال در سرمایه گذاری ها در بخش تولید می شود. بعضی از معایب دیگر:
- گسترش نظام اداری.
- ورود تشکیلات دولت به فعالیت های تصدی گری.
- پرداخت یارانه به بخش تولید، فاصله طبقاتی را کسترش داده و پراکنش فقر را بیش از پیش گسترش می دهد.
- افزایش چشمگیر فاصله بین قیمت کالاهای یارانه دار با قیمت های واقعی
- فشار بیشتر بر منابع عمومی بودجه دولت با توجه به افزایش جانبی برای تامین و توزیع یارانه ها.
- برخورداری بیشتر بخش تولید از یارانه ها، بویژه یارانه انرژی سوخت، آب و برق و...
- فراهم شدن زمینه فسادهای اقتصادی بویژه قاچاق کالاهای یارانه ای.
- معلوم نشدن قیمت حقیقی کالا، به علت پایین بودن قیمت خدمات، باعث به هدر رفتن منابع کمیاب (انرژی، آب و...) و غیره توسط مصرف کننده گان می شود،
موارد فوق از نمونه معایب هایی از نظام پرداخت یارانه به بخش تولید است که مشکل آفرین بوده و دولت مجبور است که هزینه های جانبی بیشتری را متحمل شود. برای خارج شدن دولت از پرداخت هایی که وصول به هدف را تامین نمی نماید، باید دنبال راه حل مناسبی جهت اصلاح باشد. به دلیل گذشت زمان و گسترش ابعاد مسئله چنین اصلاحی را بسیار پیچیده و تصمیم گیری برای دولت مردان بسیار مشکل، اما ضروری است.

روش پرداخت یارانه اصولی:
دولت برای حمایت از قشر کم درآمد ملت خود مجبور به پرداخت یارانه است. این حمایت می تواند نقدی یا غیر نقدی، مستقیم یا غیر مستقیم به گروه هدف باشد.
دو دیدگاه عمده در بین جامعه در مورد پرداخت یارانه وجود دارد. یارانه به مصرف کننده، یارانه به تولید کننده.
دیدگاهی که حامیان زیاد پیدا کرده پرداخت یارانه مستقیم و نقدی به گروه هدف است. بهترین راه حل در پرداخت یارانه، این است که یارانه هر گروه هدف را مستقیما به خود آن گروه هدف پرداخت نمود، یارانه بخش تولید را به بخش تولید، یارانه بخش توزیع را به بخش توزیع، یارانه بخش مصرف به بخش مصرف. نتیجه مستقیم این روش توانمند شدن گروه هدف در جامعه است. تنظیم بازار به صورت اصولی زمانی است که قیمت تمام شده کالا یا خدمات به جامعه ارائه گردد و ملت هم توان تهیه را داشته باشد.

محاسن پرداخت یارانه نقدی به بخش مصرف:
حمایت مستقیم دولت از مصرف کننده باعث می شود تا مصرف کننده از هر کالایی فقط به مقدار نیاز تهیه نماید.
یارانه به گروه هدف «بی درآمدان و کم درآمدان»، باعث کم شدن بعضی از جرایم مثل دزدی هایی که مربوط به هزینه امرار معاش افراد می شود. همچنین بیماری هایی که مربوط به سوء تغذیه است، کاهش می یابد.
- استفاده بخش تولید از یارانه ها به عنوان مصرف کننده.
- بالا رفتن قدرت خرید مصرف کننده گان برای خرید از بخش تولید
- معلوم شدن قیمت های واقعی کالا و خدمات
- از بین رفتن زمینه فسادهای اقتصادی بویژه قاچاق کالاهای یارانه ای.
- رقابتی شدن محصولات تولیدی در بازارهای داخلی و جهانی.
یارانه نقدی رفاح عمومی گروه هی هدف را افزایش می‌دهد، زیرا حق انتخاب کالا یا خدماتی که مطلوبیت بیشتر را ایجاد می کند، به فرد می‌دهد.

هدفمند شدن توزیع یارانه‌ها:
یارانه هدفمند: یارانه هدفمند یعنی پرداخت یارانه برای تحقق هدف مشخص، در زمان و مکان مشخص با اعتبار مشخص با بهترین راه حل. با جواب دادن به سوال هایی مثل:
1- گروه هدف کیست؟
2- توان مالی گروه هدف چقدر است؟
3- وضعیت فعلی گروه چکونه است؟
4- وضعیت ایدآل برای گروه هدف، چگونه وضعیتی است؟
5- مدت پرداخت چقدر است؟
6- در چه مکان هایی پرداخت می گردد؟
7- مبلغ یارانه مناسب چقدر است؟
8- نتیجه پرداخت یارانه جه خواهد بود؟
9- چه تاثیری بر دیگر بخش ها خواهد گذاشت؟
10- چه تاثیری در زندگی گروه هدف می گذارد؟
11- بهترین راه حل(مناسب) پرداخت یارانه کدام است؟
12- مسوولیت پرداخت با چه نهادی است؟
13- ...؟
اول باید گروه‌های هدف را شناسایی کرد و با توجه به گروه هدف، یارانه مناسب را در اختیارش قرار داد.
در مقابل یارانه هدفمند، یارانه بی هدف قرار دارد که در آن فقط یارانه پرداخت می شود، بدون شناسایی گروه هدف، بدون در نظر گرفتن راه حل مناسب، بدون جواب به سوالات فوق.
پرداخت یارانه به بخش‌های تولید و مصرف باید هدفمند باشد. دولت در چارچوب پرداخت‌های یارانه ای خود کاملا اهداف را آشکار بیان کرده و در پی تحقق آن به صورت مستمر، کوشا باشد. اهدافی مانند: پیشبرد رشد و توسعه اقتصادی پایدار، کاهش فاصله طبقاتی، افزایش توان مالی قشر بی درآمدن و کم درآمد، توزیع عادلانه‌تر درآمدهای ملی، ایجاد تعادل اقتصادی – اجتماعی در سطح جامعه و...
اولین هدف از پرداخت یارانه، حمایت از گروه های آسیب پذیر جامعه است. از این رو، توزیع عادلانه یارانه ها ایجاب می کند که پرداخت ها موجب از بین رفتن ریشه یی آسیب ها گردد.
یارانه‌های پرداختی به بخش تولید به منظور تقویت بنیه تولید ملی و افزایش توان رقابت در بازارهای درون و برون مرزی باید باشد.
در اقتصاد ایران چندین دهه است که پرداخت یارانه در قالب بودجه‌های سنواتی تداوم دارد، و بخشی از منابع درآمدهای ملی و عمومی را جذب می‌کند.
بعضی از کارشناسان اقتصادی و اجتماعی متعقد هستند که عدالت اجتماعی باعث کاهش کارایی می شود. و دولت ها باید از میان افزایش کارایی و عدالت، یکی را انتخاب نمایند. اگر عدالت را برگزیند، کارایی کاهش می یابد(فدا کردن کارایی) و اگر کارایی را برگزیند، عدالت کاهش می یابد(فدا کردن عدالت). پس برای دولت ها مسئله مهم انتخاب بین دستیابی به کارایی حداکثر یا عدالت اجتماعی است که یکی را انتخاب نمایند.
نظر سومی هم می گوید: با تلفیقی از آن دو یارانه پرداخت گردد. اسم این نوع یارانه را می توان:«یارانه تقویت» گذاشت. نظریه تقویت به سه قسمت تقسیم می شود:
1- عدالت هدف اصلی و کارایی هدف فرعی.
2- کارایی هدف اصلی و عدالت هدف فرعی.
3- هر دو هدف اصلی(عدالت و کارایی) با این توضیح که هر دو مثل دو کفه ترازو هستند اگر طرفی را تقویت کنیم، طرف دیگر هم تقویت می شود. یعنی تقویت عدالت، موجب تقویت کارایی، و تقویت کارایی در میان گروه هدف، موجب تقویت عدالت اجتماعی می شود.
برای دولت ها کاملا آشکار است که بی عدالتی هر چه شدید تر شود، فقر و مشکلات اجتماعی گسترش بیشتری می یابند. مخصوصا برای دولت هایی که بنیان آن ها برای اجرای عدالت است.

نتیجه گیری:
دولت برای بالا بردن سطح زندگی ملت خود، مبلغی را در بودجه سالانه پیش بینی و به تصویب می رساند تا کالا و خدمات ارزانتر از قیمت تمام شده به دست گروه هدف برسد. دولت باید نظارت کامل نماید تا اهداف مورد نظر برآورده شود.
بهترین راه حل در پرداخت یارانه این است که یارانه هر «گروه هدف» را مستقیما به خود آن «گروه هدف» پرداخت نمود، یارانه بخش تولید را به بخش تولید، یارانه بخش توزیع را به بخش توزیع، یارانه بخش مصرف را به بخش مصرف.
برای جلوگیری از فشار تورم به قشر بی درآمد و کم درآمد، استفاده از سیاست های حمایتی برنامه مناسبی است. رفتار نادرست اقتصاد فعلی اصلاح نخواهد شد، مگر روش های پرداخت یارانه اصلاح گردد. با اصلاح نشدن روش های فعلی، دولت محکوم به افزایش روز افزون میزان یارانه ها در سبد بودجه کشور است و این از توان اقتصاد ملی ایران خارج است.
راه حل مناسب در نظام جمهوری اسلامی، طراحی و اتخاذ مجموعه سیاست هایی باید باشد که هم عدالت نسبی افزایش دهد، و هم افزایش کارایی را به دنبال داشته باشد. اساس برنامه هدفمند سازی یارانه ها باید هم زمان در جهت کاهش فقر و افزایش کارایی باشد.
والسلام
محمد ابراهیم پاکروان
شروع 22/8/87
پایان 23/10/87

ضمیمه 1
منبع: خبرگزاری موج - ثمانه اکوان
Subsidy یا یارانه در فرهنگ لغت oxford اینگونه معنی شده است: مقدار منابعی که از محل بودجه عمومی به صنایع و یا بازرگانی پرداخت (کمک) می شود تا مبلغ خدمات و یا کالایشان را در سطح پایین نگه دارند.
در فرهنگ لغت کمبریج نیز د رمورد معنای این کلمه آمده است : مبلغی که به عنوان قسمتی از مبلغ تمام شده کالا از طرف دولت یا سایر ارگانها به تولیدکنندگان برای حمایت و تشویق انان پرداخت می شود .
در عین حال در سایت dictionary.com و فرهنگ لغت Americanheritage نیز در معنای این لغت امده است : یارانه پول یا مساعده ایست که توسط دولت برای حمایت از یک موسسه یا بنگاه اقتصادی و تولید کنندگان به اشخاص یا گروه هایی پرداخت می شود تا جلب عموم مردم را به محصولات انان در پی داشته باشد .
در سایت اقتصادی money glossary.com نیز در تعریف یارانه آمده است : کمک مستقیم مالی دولت که به صنایع و یا افراد یک کشور پرداخت می شود.
سایت اینترنتی سازمان بانک جهانی: سود اقتصادی که معمولا دولت ها به تولید کنندگان کالا برای تقویت بازار رقابتی کشورها پرداخت می کنند و این یارانه ها ممکن است مستقیم یا غیر مستقیم باشد همچنین یارانه ها به دو نوع یارانه های صادراتی و یارانه های داخلی کشورها تقسیم می شوند. یارانه های صادراتی مساعده های قابل تفویذ در نزد شرکت هایی است که دولت به شرط صادرات محصولاتشان این یارانه ها را در اختیار این شرکت ها قرار می دهد . یارانه های داخلی کشور ها نیز مساعداتی است که به صورت غیر مستقیم به مردم پرداخت می شود
سایت تخصصی اقتصادی فرهنگ لغات اقتصادی نیز در تعریف یارانه آورده است: یارانه پرداخت منابع مالی از طرف دولت به افراد یا موسسات اقتصادی و بازرگانی بدون هیچ چشمداشتی برای بازگرداندن این منابع مالی است.
در این سایت اضافه شده است : بهترین راه برای اندیشیدن به معنای یارانه در نظر گرفتن معنی منفی مالیات است یعنی در مالیات مردم به دولت پولی را می پردازند و در یارانه دولت به مردم این مبلغ را می پردازد.
در مقاله ای که در این سایت تخصصی راجع به یارانه ها در نقاط مختلف دنیا نوشته شده، آمده است: دولت ها برای دلایل بسیاری یارانه ها را پرداخت کرده و حتی در کشورهای توسعه یافته به تمدید و بالا بردن میزان این یارانه ها می پردازد و این یارانه ها معمولا به دانش آموزان و دانشجویان، کارگران بی کار شده، فقرا، کشاورزان و موسسات بازرگانی برای از از میدان به در کردن کالاهای رقیب خارجی پرداخت می شود .
پروفسور J. Peter Neary استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه دوبلین در مقاله ای با عنوان:«عدم تقارن در باب های سوبسیدی کشورها؛ دولتمردان باید به برندگان کمک کنند یا بازندگان؟» به بیان معنی یارانه در کشورهای مختلف پرداخته و می گوید: زمانیکه کارخانجات و تولید کنندگان داخلی و خارجی قیمت های متفاوتی را در بازار دارند یارانه ها بنیان نهاده می شوند و این کار برای به حد مطلوب رساندن و کاهش دادن قیمت ها است. وی در ادامه تصریح می کند: وقتی میزان یارانه ها باید بالا برود که میزان قیمت کالاهای تولیدی بالاتر از سطح بین المللی باشد.
دکتر سبحانی، استاد اقتصاد دانشگاه و رییس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در تعریف اقتصاد دانان ایران از یارانه ها می گوید: یارانه ما به التفاوتی است که بین قیمت تمام شده و قیمت فروش وجود دارد که این یارانه از طرف دولت یا به مصرف کننده تعلق می گیرد یا به تولید کننده.
دکتر خوش چهره استاد دانشگاه تهران و نایب رییس دوم کمیسیون اقتصادی مجلس نیز در تعریف خود از یارانه می گوید: یارانه پرداخت های مستقیم و غیر مستقیمی است که می تواند به افراد حقیقی و حقوقی به منظور حمایت از آن ها تحت عنوان ایجاد شرایط رقابتی یا تحت عنوان حمایت از آسیب های اقتصادی و اجتماعی مطرح شود و این شروط می تواند به نهاده های تولید برای کاهش هزینه ها تعلق گیرد مثل آب و برق و انرژی و حامل های آن یا در بخش کشاورزی مثل کود، بذر یا غیره باشد یا می تواند به منظور امنیت غذایی برای گروه های کم درآمد باشد مثل یارانه های گوشت، نان و پنیر و غیره و یا ترغیب و اجرا کردن یک سیاست مثلا تشویق حمل و نقل و استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی که آثار گسترده اجتماعی را نیز به همراه دارد که امروزه کشور ها برای جلوگیری از اختلالات محیط زیست انجام می دهند.
دکتر میر محمدی از اعضای کمیسیون برنامه و بودجه مجلس یارانه را این گونه معرفی می کند: بحث یارانه ها در چند جا مورد توجه قرار می گیرد. یک جا حمایت از تولید کنندگان است که کار مطلوبی است مثلا در یارانه به نهاده های کشاورزی که باعث می شود از بخش تولید کشاورزی حمایت شود و در ضمن قیمت آنرا در صحنه رقابت های داخلی و خارجی قابل رقابت می کند و همچنین در صحنه مصرف داخلی برای طبقات کم درآمد مواد غذایی و کشاورزی ارزان قیمت تهیه می کند چون از نظر نیازهای ویتامین ها و پروتئین ها و مواد لازم برای رشد باید در اختیار عموم قرار گیرد مثلا همین شیر که یارانه ایست و در مدارس سراسر کشور پخش می شود.
ضمیمه2
در خبرگزاری موج - ثمانه اکوان
این روزها صحبت از یارانه بسیار است . مجلس در تصویب قوانین به هدفمند نشدن یارانه ها اشاره و به دولت انتقاد می کند و از طرف دیگر رییس جمهور درسال پایانی ریاست خود به جمع خبرنگاران می آید و درباره هر مسئله اقتصادی که از او سوال می شود می گوید متاسفانه ما باید یارانه ها را هدفمند می کردیم که نتوانستیم و گویی علت تمام مشکلات همین هدفمند نشدن یارانه هاست
بارها و بارها در برنامه چهارم تصریح شده که یارانه ها باید هدفمند شده و کم کم یارانه بنزین از سیستم اقتصادی کشور برچیده شود . سراسر توصیه بانک جهانی نیز سرشار از کلمات و نکاتی است که مستقیم به یارانه انرژی و کل سیستم یارانه های کشور باز می گردد .
اما در نهایت چه می شود ؟ عده ای با استناد به سند بانک جهانی و اعتقاد به معجزه آسا بودن توصیه های آن دائم بر طبل حذف یارانه ها می کوبند و برخی دیگر با اشاره به تجربه کشورهایی که از راه عمل به این دستورات به ناکجا آباد رسیده اند دائم فریاد می زنند که یارانه یعنی چه ؟ چرا یارانه ها در کشور ما نباید وجود داشته باشند ؟ تا چه حد باید راه ترقی اقتصادی ایران از راه های کشورهای توسعه یافته به دور باشد.

[1] - مراجعه به ضمیمه1

[2]- تعریف کالابرگ: زمانی که کالایی برای افراد جامعه دارای اهمیت زیاد است اما در بازار مقدار آن کم می باشد، برای این که کالای موجود در دسترس تمام ملت قرار گیرد، اقدام به سهمیه بندی می شود، تا همه مردم با ارایه آن به کالای مورد نظر، با قیمت ثابت تعیین شده، دسترسی داشته باشند.
تعریف بن: زمانی که موسسه یا بنگاه تولیدی بخواهد فقط از کارکان خود حمایت کند وسیله ای را به آنان می دهد که کالایی را که در بازار مقدار آن کم یا گران است،